Mars Yerdən 225 milyon kilometr uzaqda olsa da, planetimizdəki okeanlara təsir edə bilər. Yeni araşdırmanın nəticələri Marsın okeanların dərinliklərində nəhəng burulğanların əmələ gəlməsinə təkan verə biləcəyini ortaya çıxarıb.
Publika.az xəbər verir ki, araşdırmaya görə, Marsın cazibə qüvvəsi Yerdəki okean axınlarını hərəkətə gətirir. Dərin dəniz axınlarının geoloji qeydləri Yer və Marsın orbitləri arasında əlaqəni aşkar edib. Bu əlaqə keçmiş qlobal istiləşmə hadisələrinə, hətta okeanların dövriyyəsinə təsir göstərib.
Ötən əsrdə yüzlərlə dərin dəniz bölgəsində qazma işləri nəticəsində əldə edilən qalıqlar alimləri təəccübləndirən nəticələr verib. “Nature Communications” jurnalında dərc edilən araşdırmaya görə, okeanlardan gələn çöküntülər dərin dəniz cərəyanlarının 2,4 milyon illik iqlim dövrlərində zəiflədiyini və gücləndiyini göstərib.
Bu, Günəşdən artan enerji dövrləri və isti qlobal iqlimlə əlaqələndirilir. 50 il ərzində toplanan məlumatlar dərin dəniz axınlarının sürətinin bir neçə milyon ildən bir dəyişdiyini ortaya çıxarıb.
Sidney Universitetinin seysmoloqu və tədqiqatın müəlliflərindən biri Adriana Dutkeviç elm adamlarının bu dövrləri kəşf edəcəklərini gözləmədiklərini və bunu izah etməyin yalnız bir yolunun olduğunu bildirib: “Bunlar Günəş ətrafında fırlanarkən Mars və Yerin qarşılıqlı təsirində olan dövrlərlə bağlıdır”.
Tədqiqat müəllifləri bildiriblər ki, bu, bu cür əlaqələr yaratmaq üçün ilk araşdırmadır.
Müvafiq olaraq, iki planet rezonans adlanan bir fenomen vasitəsilə bir-birinə təsir edir. Bu qarşılıqlı əlaqə planetlərin orbitlərini formalaşdırır, onların dairəvi olmasına nə qədər yaxın olacaqlarına və Günəşdən nə qədər uzaq olacaqlarına təsir edir.
Alimlər araşdırma çərçivəsində Puerto Riko sahillərində “sklerosponges” adlanan süngərlərdən götürülmüş nümunələri araşdırıblar. Bu yolla 300 il əvvələ qədər səth temperaturlarını hesablamağı hədəfləyiblər. Yer üçün nəzərə alındıqda, Marsla bu qarşılıqlı əlaqə artan günəş enerjisi dövrlərini və buna görə də daha isti iqlimi göstərir. Bu isti dövrlər daha güclü okean axınları ilə əlaqələndirilir.
Tədqiqat müəllifləri bu cərəyanları “nəhəng burulğanlar” kimi təsvir ediblər. Bu burulğanların dərin okeanın dibinə çata, orada eroziyaya və qar dənəcikləri kimi çöküntü yığınlarının əmələ gəlməsinə səbəb ola biləcəyi bildirilib.
Tədqiqatla əlaqəsi olmayan okeanoqraf Coel Hirçi dəniz çöküntüləri və qalıqlarında 2,4 milyon illik dövrə işarə edən araşdırmanın diqqətçəkən, tədqiqat metodologiyasının sağlam, Marsla əlaqənin isə mümkün olduğunu bildirib. Digər tərəfdən, Hirçiyə görə, okean sirkulyasiyası ilə iddia edilən əlaqə hələ də spekulyativdir və okeanın dərin dövriyyəsinin burulğanlarla əlaqəli olduğuna dair sübutlar zəifdir.
Beləliklə, Yerin Marsa çəkilməsi planetimizin dərin dəniz axınlarında dəyişikliklərə səbəb olur. Bu cazibə qüvvəsinin qarşılıqlı təsiri o deməkdir ki, Yer 2,4 milyon ildən bir daha yüksək səviyyədə günəş radiasiyasına məruz qalır və daha isti iqlim olur.
Aysel Şahmar
