Zaman bir çox onilliklər ərzində alimləri çaşdırıb. O, bizim qavrayışımızdan asılı olmayaraq mənalı şəkildə mövcuddurmu?

American Physical Society-nin "Physical Review A" jurnalında dərc olunan yeni araşdırmada İtaliyadan olan alimlər, tədqiqatçı Alessandro Koppo başda olmaqla, zaman nəzəriyyələrindən birini real həyata keçirməyə çalışıblar.

Publika.az xəbər verir ki, bu nəzəriyyə Page və Wootters mexanizmi adlanır və Coppo bunu illərdir öyrənir. Bu, 1983-cü ildə yaranmış kvant mexanikasında bir fikirdir.

Klassik fizika modelində ümumi nisbilik zamanın dəyişkən olmasına imkan versə də, "Ulduzlararası" filmi kimi hekayələrdə Yerdəki vaxt ilə kosmosdakı zaman arasındakı qavrayış fərqi kimi kvant fizikası onun qeydə alınmasını tələb edir.

Bu o deməkdir ki, zaman asılı dəyişən olmaq əvəzinə müstəqil olmalı və onu ölçmək üçün bir yol olmalıdır.

Koppo və onun həmmüəllifləri öz məqalələrində Page və Wootters-in yanaşmasını əsl saat konseptinə çevirirlər. Kvant fizikası çərçivəsində saatlar biləyinizdə taxdığınız və ya ofisinizdə asdığınız saatlara çox bənzəmir - onlar ölçü kimi istifadə oluna bilən, proqnozlaşdırılan və vahid davranışa malik hər şeydir.

Alimlərin fikrincə, biz özümüz də sadəcə olaraq zamanın necə keçdiyini müşahidə etməklə bu dolaşıqlığa qarışırıq, çünki dolaşıq sistemdən kənarda kimsə onun dayandığını görəcək. Beləliklə, “saat” mürəkkəb sistem daxilində zamanın keçidini göstərən elementdir.

Onu real həyat müşahidələrinə, ölçmələrə əsaslanan bir şeyə çevirmək üçün alimlər məlum fiziki tənlikləri götürdülər və onları Page və Wootters ssenarisinə uyğun şərtlərlə məhdudlaşdırdılar. Onlar bir-biri ilə əlaqəli, lakin qarşılıqlı təsir göstərməyən iki sistemi nəzərdən keçirdilər, burada bir sistem saatda kvars mexanizmi kimi harmonik osilatordur. Onların həlli klassik və kvant mexanikasında ardıcıl ola bilər, çünki hər bir kvant sisteminə kifayət qədər hissəciklər yerləşdirildikdə, onlar kütlə əsasında “makroskopik” həddə çatırlar.

Cəmilə