Rusiya başda olmaqla BRİKS ölkələrinə tətbiq edilən embarqolar illərdir haqqında danışılan dollara qarşı "müharibə"ni sürətləndirib. Qeyd edək ki, ümumi valyutanın təfərrüatları oktyabrda açıqlanacaq. Ödəniş xidmətləri və rəqəmsal valyuta layihələri də həyata keçirilir.
Publika.az xəbər verir ki, ABŞ dollarının dünya iqtisadiyyatında hökmranlıq etdiyi “Bretton Woods” konfransından 80 ildən artıq vaxt keçir.
Bu 80 ilin son 10 ilində dolların çökməsi ilə bağlı ssenarilər havada uçuşur. Amma bu dəfə işlər daha ciddi müstəviyə keçib. Xüsusilə Rusiya və Çinin tətbiq etdiyi embarqo və sanksiyalar qarşı tərəfin və ya qüvvələr ittifaqının formalaşmasını sürətləndirib. Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrikanın formalaşdırdığı BRİKS ölkələri üç mərhələdən ibarət addımı həyata keçirir.
Bütün diqqət oktyabra yönəlib
Bu hərəkətlərdən birincisi olan ortaq valyuta ittifaqın yeni maliyyə sisteminə daxil olmasına imkan verəcək. Onun təfərrüatları 2024-cü ilin oktyabrında Rusiyanın Kazan vilayətində keçiriləcək sammitdə açıqlanacaq. Misir, Efiopiya, İran, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Argentinadan ibarət altı ölkə ilə genişləndikdə iqtisadi ölçüsü xeyli artan bu blokun həcmi 29,5 trilyon dollara çatıb. Bu rəqəm dünyanın ümumi ümumi daxili məhsulunun təxminən 30 faizi deməkdir.
Dünyanın ən çox qızıl alıcısı
Ölçüsü böyüyən bu blokun qızıla əsaslanaraq buraxacağı valyutanın da gözü qızıl ehtiyatındadır. BRİKS üzvlərinin ümumi qızıl ehtiyatları yüksək səviyyədədir (6 min 340 ton). Bu rəqəm yeni alışlarla davamlı olaraq artır. Bütün ticarət və ödəniş xidmətləri üçün qızıl standartına və çoxqütblü dünyaya qayıtmağı hədəfləyən BRİKS 2022-ci ildən bəri dünyanın ən çox qızıl alıcısıdır. Bundan başqa, əhalisinin sayı 3,5 milyarda çatan ciddi demoqrafik miqyas yaradılıb.
Əsas iki layihə
Ödəniş xidmətləri istiqamətində isə iki layihə üzərində iş aparılır. Onlardan biri ənənəvi, digəri isə blokçeyn əsaslıdır. Kremlin müşaviri Yuri Uşakov TASS-a müsahibəsində “BRİKS Pay” adlı yeni blokçeyn əsaslı ödəniş sistemindən istifadə ediləcəyini bildirib:
“Hesab edirik ki, rəqəmsal texnologiyalar və blokçeyn kimi qabaqcıl vasitələrə əsaslanan müstəqil BRİKS ödəniş sisteminin yaradılması gələcək üçün vacib məqsəddir. Əhəmiyyətli olan onun hökumətlər, sadə insanlar üçün əlverişli olmasını təmin etməkdir. Rusiya Maliyyə Nazirliyi də Qərb sanksiyalarının təsirini azaltmaq üçün BRİKS ölkələri arasında pul köçürmələri həyata keçirə biləcək platforma üzərində iş aparırır”.
Çin yeni layihələr təqdim edir
Rəqəmsal Valyuta baxımından dünyanın ən sürətlə inkişaf edən ölkəsi olan Çin Mərkəzi Bankı rəqəmsal valyutanı bütün ölkə daxilində geniş yaymağı və istifadə etməyi hədəfləyir. 1,4 milyarddan çox əhalisi olan Çinin cəmi 25 şəhərində e-CNY valyutası 260 milyon pul kisəsinə çatıb. Çin Honq-Konq, Tayland və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini, eləcə də 25 müşahidəçi ölkəni əhatə edən transsərhəd CBDC proqramı olan “Project mBridge”i genişləndirməyə çalışır. Rusiya da bu istiqamətdə addımlarını artırıb. İlk müraciətlərə 2023-cü ilin avqustunda başlayan və ilk əməliyyatı Rusiya VTB bankı həyata keçirən hökumət, hazırda 11 şəhərdə 30 şirkət vasitəsilə rəqəmsal rublların qəbuluna icazə verir.
Aysel Şahmar
